Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Łaziska. Wioska pod Wągrowcem, która jest starsza od stolicy powiatu wągrowieckiego

Arkadiusz Dembiński
Arkadiusz Dembiński
zbiory Wypyszyńskich i Wesołowskich
Łaziska świętują swoje 800-lecie. Wioska pod Wągrowcem jest starsza od samej stolicy powiatu wągrowieckiego. Pierwsza wzmianka o Łaziskach podchodzi już z 1222 roku.

Spis treści

Dziś największą miejscowością powiatu wągrowieckiego jest... Wągrowiec. Miasto liczy niespełna 25 tysięcy mieszkańców. W jego sąsiedztwie istnieją znacznie mniejsze miejscowości, w tym te, które od stolicy powiatu są... starsze.

Do tego grona należą także, leżące na trasie z Wągrowca do Mieściska, Łaziska. Pierwsza wzmianka o Wągrowcu pochodzi z 1381 roku. Natomiast o Łaziskach już z 1222 roku. Wówczas to, jak wskazuje Marcin Moeglich, historyk z Muzeum Regionalnego w Wągrowcu nazwa wioski padła w dokumencie dotyczącym opłat jakie przekazali jej mieszkańcy do klasztoru cystersów w Łeknie, do którego owa wioska należała.

ZOBACZ TAKŻE

Łaziska. Skąd nazwa miejscowości?

Poza nazwą nie dowiadujemy się z dokumentu niczego więcej o XIII wiecznych Łaziskach. Jak jednak wskazuje historyk, sporo można wywnioskować także z samej nazwy.

- Językoznawcy wskazują, że łazami i łaziskami nazywano dawniej „karczowiska, miejsca po lesie wytrzebionym przez palenie, miejsca bagniste lub zarastające chrustem niziny”. Faktycznie, w języku staropolskim słowo łazy oznaczało poletko wykarczowane w lesie, lub grunt uprawny na miejscu wyciętym i wypalonym w lesie. Wielki las rozpościerający się pierwotnie na południe od linii Wełny, kurczył się więc stopniowo pod toporami osadników, ustępując miejsca kolejnym polom i pastwiskom. W momencie pojawienia się pierwszych wzmianek pisanych, dawna leśna poręba była już przeszłością. W 1222 roku jej obszar był zagospodarowany rolniczo, ale lasy i gaje wciąż zajmowały znaczne przestrzenie. W kształtującej się mozaice lasów, pól, gajów i łąk natrafilibyśmy na nieduże skupiska drewnianych zabudowań. Mogło to być kilka stojących obok siebie zagród-gospodarstw, innym razem byłby to mały przysiółek, składający z jednej lub dwóch zagród. Płynąca w pobliżu wsi rzeka Wełna niosła spiętrzone wody w szerokiej dolinie, meandrując i rozlewając się w rozległe mokradła i grzęzawisk - wskazuje Moeglich.

Właśnie w celu uczczenia pierwszej wzmianki o Łaziskach, w sobotę, 17 września w wiosce odbędzie się specjalny festyn. Nie zabraknie występów artystycznych, zabaw dla dzieci czy prelekcji historyka z wągrowieckiego muzeum poświęconej właśnie historii Łazisk.

ZOBACZ TAKŻE

Spór o Łaziska przed królem

Po 1222 roku kolejny raz nazwa Łazisk pada w 1348 roku. Wówczas to toczył się spór pomiędzy urzędnikami króla Kazimierza Wielkiego a zakonnikami z Łekna, o to do kogo należy wieś. O losach Łazisk zadecydował władca. Po wysłuchaniu delegacji cystersów i świadków, którzy mieli wskazać, że wieś od "dawnych czasów" należy do cystersów, przyznał im rację.

Spór jednak najprawdopodobniej nie przyczynił się do rozwoju Łazisk, ale wręcz przeciwnie. Wioska podupadła. W 1353 roku cystersi zdecydowali się lokować wieś na nowo. Sołtysem Łazisk został wówczas mianowany przez nich Jakub z Kłecka. To właśnie on odpowiadał następnie za przybycie nowych osadników.

- Wpływ zawartych wówczas ustaleń jest widoczny do dziś, między innymi w układzie przestrzennym wsi i w przebiegu jej granic - wskazuje historyk.

Do rozwoju Łazisk w kolejnych latach przyczyniło się powstanie i następny rozkwit Wągrowca. Mieszkańcy położonej w pobliżu wioski mieli blisko między innymi na miejski targ, gdzie mogli sprzedawać swoje wyroby.

Łaziska od zaborów po dziś dzień

W późniejszych wiekach w Łaziska powstał folwark. W rękach cystersów, wioska pozostała aż do rozbiorów Polski. W czasach zaborów, wioska została odebrana przez urzędników pruskich zakonnikom. Stała się własnością państwa. Utworzono tu tak zwaną domene lub ekonomię. Pod majątek w Łaziskach podlegały inne dobra w sąsiednich wioskach. W Łaziskach mieściła się siedziba naddzierżawcy, który rozdysponowywał podległe mu tereny. Pierwszym naddzierżawcą za rządów pruskich został... Polak - Andrzej Pluciński.

ZOBACZ TAKŻE

- Andrzej Pluciński pochodził z polskiej rodziny, która od kilku pokoleń specjalizowała się w dzierżawach sołectw w królewszczyznach. Plucińscy działali głównie w okolicach Wałcza, czyli na ziemiach, które od dawna znajdowały się pod panowaniem pruskim. Król mógł więc pokładać w nim zaufanie. Z drugiej strony – Andrzej Pluciński miał w Wągrowcu i okolicach wpływowych krewnych. Należy tutaj wymienić przede wszystkim jego wuja - Konstantego Kegla, wieloletniego burmistrza miasta1. Bez wątpienia takie koneksje ułatwiały Andrzejowi Plucińskiemu objęcie urzędu - wskazuje Moeglich.

Po jego śmieci majątek przejął jego zięć - Antonii Majewski. Po nim nastały jednak już rządy niemieckie - Emila Arnusa. To właśnie on wybudował stojący po dziś dzień w wiosce dwór.

- Być może było to inspiracją do zmiany nazwy dominium Łaziska na Neuhausen -dosłownie nowy dom. W tym samym roku zgermanizowano nazwy dominiów w Ochodzy (na Oschütz) oraz Rgielsku - na Seehausen. Włościańskie części wsi zachowały swoje dawne nazwy: Łaziska, Ochodza, Rgielsko. Od Emila Arnusa kupił majątek Rosenfeld, a następnie Moritz Pulst. W 1905 roku dwór wraz z resztówką kupił Kazimierz Taczanowski. Po nim właścicielem został mecenas Leonard Bernsdorf Melanowicz z Wągrowca, a następnie Maria Jabłońska - opisuje historyk.

ZOBACZ TAKŻE

Po drugiej wojnie światowej w Łaziskach utworzono kółko rolnicze. Jak się okazuje jego struktury działają po dziś dzień.

- Poza kółkiem rolniczym działa u nas także koło gospodyń wiejskich. Mamy szkołę. Nie brakuje osób chętnych do działania. Tak udało się nam związać właśnie komitet, który wspólnymi siłami przygotowuje jubileusz - wyjaśnia Adam Wypyszyński, sołtys Łazisk.

Z tej okazji odbędzie się specjalny festyn. Zebrano także stare zdjęcie pokazujące Łaziska i ich dawnych mieszkańców.

Plan obchodów 800-lecia Łazisk pod Wągrowcem

  • 12.45 - odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej (przy stawie)
  • 13. - msza święta polowa (boisko przy szkole)
  • 14.15 - prelekcja pt. "Łaziska - zarys dziejów" Marcina Moeglicha (sala gimnastyczna)
  • 14.45- wystąpienie zaproszonych gości, tort
  • 15.30 - część artystyczna - występy uczniów ze szkoły w Łaziskach, występ zespołu NANI KE OLA,
  • 17. Koncerty: Anna Michalak i Bartosz Kuczka, Łekneńska Kapela Biesiadna, zespół Iluzja
  • 19.30 - zabawa taneczna

Łaziska. Wioska pod Wągrowcem, która jest starsza od stolicy...

Łaziska leżą przy trasie 190, pomiędzy Wągrowcem a Mieściskiem

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na wagrowiec.naszemiasto.pl Nasze Miasto