Poznaj prawo, policz kasę nim trafisz do notariusza

Niedawno pisaliśmy o sprawie byłego notariusza z Bierunia, który co prawda sporządzał umowy notarialne w swojej kancelarii, ale ich nie podpisywał, przez co okazały się nieważne. To była nietypowa sytuacja, bo generalnie kancelarie notarialnie działają sprawnie, rzetelnie i fachowo. Ale po tej sprawie Czytelnicy zaczęli pytać: w jakiej sytuacji trzeba iść do notariusza i ile kosztują jego usługi? Odpowiadamy na te pytania.

Jakie sprawy

Nie unikniemy wizyty u notariusza, czyli rejenta, jeśli kupujemy lub sprzedajemy nieruchomość - dom, mieszkanie, działkę, albo przejmujemy grunt skarbu państwa bądź gminy w użytkowanie wieczyste. Sporządzenie aktu notarialnego jest też wymagane, jeśli zrzekamy się własności nieruchomości, np. na rzecz dziecka, swojego rodzeństwa lub innego krewnego, stowarzyszenia, fundacji itp.

Oto najważniejsze sprawy, które musimy załatwiać w obecności notariusza.

* Umowa darowizny

* Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego.

Uwaga!

Jednak umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy, staje się ważna, gdy przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, na przykład samochód lub dzieło sztuki zostało przekazane obdarowanemu.

Obowiązek zachowania formy szczególnej, czyli aktu notarialnego, wymaga umowa darowizny, której przedmiotem jest nieruchomość, wieczyste użytkowanie, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Rozdzielność majątkowa małżonków

Ustanowienie rozdzielności majątkowej (intercyzy) może nastąpić w drodze umowy oraz w postępowaniu sądowym. Umowa musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Różnice między rozdzielnością majątkową małżonków zaistniałą u notariusza i w sądzie:

- u notariusza umowę podpisują małżonkowie dobrowolnie i oboje się na nią godzą, natomiast pozew do sądu może złożyć jeden ze współmałżonków, nawet jeśli drugi nie wyraża na tę rozdzielczość zgody, a decyzja należy do sądu,

- przed notariuszem małżonkowie nie podają przyczyn swojej decyzji o ustanawianiu rozdzielności majątkowej, natomiast przed sądem trzeba wykazać się "ważnymi powodami",

- umowa przed notariuszem skutkuje w dniu jej podpisania (jeżeli zawarta została przed wstąpieniem w związek małżeński, skuteczna będzie w chwili zawarcia małżeństwa), natomiast wyrok sądu może zawierać wsteczną datę obowiązywania rozdzielności majątkowej.

Pamiętaj!

Umowa majątkowa wyłączająca wspólność ustawową podpisywana przed notariuszem oraz wyrok sądu znoszący wspólność majątkową rodzą te same skutki prawne.

Uwaga!

Umowa majątkowa małżeńska kosztuje u notariusza 400 zł plus VAT (22 proc.); podatek od czynności cywilnoprawnych - 38 zł.

Jeżeli umowa dotyczy podziału majątku wspólnego - koszty ograniczają się tylko do wynagrodzenia notariusza, a ono jest zależne od wartości majątku podlegającego podziałowi.

W przypadku ruchomości - wynagrodzenie notariusza wynosi jedną dziesiątą obowiązującej taksy (czasem jest to tylko kilkadziesiąt złotych, plus VAT), zaś w przypadku nieruchomości - stawka jest w pełnej wysokości.

Na przykład: jeśli przedmiotem podziału byłaby nieruchomość o wartości 60.000 zł, to taksa notarialna wyniosłaby 1.010 zł plus VAT, do tego dochodzi opłata sądowa za zmianę wpisu własności w księdze wieczystej w wysokości 150 zł.

Odrzucenie spadku z długami

Jeśli ktoś pozostawił nam spadek, ale jest on obarczony długami, możemy go odrzucić.

Uwaga!

Mamy na to 6 miesięcy liczone najczęściej od dnia śmierci spadkodawcy. W tym właśnie czasie należy złożyć oświadczenie: czy przyjmujemy, czy też odrzucamy spadek. Oświadczenie to składa się przed sądem (na przykład w toku postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku) lub przed notariuszem. Koszt w obu przypadkach wynosi 50 zł.

Również wtedy, gdy dzielimy spadek, a w jego skład wchodzi nieruchomość, potrzebny będzie akt notarialny, więc wizyta u rejenta nas nie minie.

Poświadczenie dziedziczenia

Do niedawna spadkobierca mógł uzyskać potwierdzenie nabycia spadku jedynie w postępowaniu sądowym.

Ważne!

Od ubiegłego roku może to uczynić także przed notariuszem i to zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego (z wyjątkiem testamentu szczególnego, czyli ustnego, sporządzonego w nietypowych okolicznościach, np. podczas podróży na statku morskim lub powietrznym, bo wtedy wymagane jest postępowanie dowodowe).

Taka umowa notarialna ma identyczne skutki, jak postanowienie sądu. Spadkobiercy muszą jednak być zgodni i w sprawie kręgu spadkobierców, i wysokości udziałów. Uzyskanie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia powinno być prostsze i szybsze niż wszczęcie i zakończenie postępowania sądowego.

Pamiętaj!

Akt ten może być sporządzony przez dowolnie wybranego notariusza, a w przypadku postępowania sądowego - w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy. Maksymalna stawka notarialna wynosi 50 zł.

Ile to kosztuje

Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 roku w sprawie taksy notarialnej określa maksymalne stawki opłat za czynności notarialne, czyli inaczej niż w przypadku adwokatów i radców; dla nich w przepisach podane są stawki minimalne.

Maksymalna stawka zależy od wartości przedmiotu:

- do 3.000 zł wartości - opłata wynosi 100 zł

- powyżej 3.000 do 10.000 zł wartości - opłata wynosi 100 zł + 3 proc. od nadwyżki powyżej 3.000 zł

- powyżej 10.000 zł do 30.000 zł - 310 zł + 2 proc. od nadwyżki powyżej 10 000 zł

- powyżej 30.000 zł - 710 zł + 1 proc. od nadwyżki powyżej 30 000 zł

- 50.000 zł - maksymalnie 910 zł

- 100.000 zł - maksymalnie 1.210 zł

- 200.000 zł - maksymalnie 1.710 zł

- 1.000.000 zł - maksymalnie 5.710 zł

Przykład:

Jak należy to liczyć? Jeżeli sprzedajemy lub darujemy nieruchomość, a wartość rynkowa tej umowy określona została na 5.000 zł, to maksymalna taksa notarialna wynosi 160 zł (5.000 zł - 3.000 zł = 2.000 zł 3 proc. = 60 zł + 100 = 160 zł)

Ważne!

Najwyższa taryfa nie może przekroczyć 6-krotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku.

Pamiętaj!

Notariusz wymienia na każdym sporządzonym dokumencie wysokość pobranego wynagrodzenia, powołując się na podstawę prawną.

Wielu czynności prawnych u notariusza nie da się przeliczyć według wartości przedmiotu. Wtedy stosowana jest taksa notarialna.

Oto maksymalne stawki za sporządzenie aktu notarialnego dotyczącego wybranych spraw:

- umowa majątkowa małżeńska - 400 zł

- testament - 50 zł

- testament zawierający zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku - 150 zł

- odwołanie testamentu - 30 zł

- zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego - 80 zł

-pełnomocnictwo do dokonania jednej czynności - 30 zł

- jeśli jest więcej czynności - 100 zł

- oświadczenie o przyjęciu lub od-rzuceniu spadku - 50 zł

- sporządzenie protokołu zgromadzenia wspólników spółki z o.o. lub walnego zgromadzenia spółdzielni %07- 750 zł

- sporządzenie protokołu walnego zgromadzenia akcjonariuszy - 1.100 zł

- sporządzenie protokołu zgromadzenia wspólników innej spółki, protokołu posiedzenia zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego - 500 zł

- sporządzenie protokołu zebrania wspólnoty mieszkaniowej - 300 zł

- sporządzenie protokołu niedojścia do skutku licytacji, przetargu lub losowania nagród - 100 zł

- sporządzenie protokołu przyjęcia dokumentu na przechowanie - 50 zł, a za przechowanie dokumentu - 20 zł (od sztuki za każdy zaczęty miesiąc)

- sporządzenie innego protokołu - 200 zł

- poświadczenie zgodności odpisu z okazanym dokumentem - 6 zł (za każdą stronę).

Opłaty poza kancelarią:

Jeżeli czynności notarialne dokonywane są poza kancelarią rejenta, maksymalna kwota wynagrodzenia zwiększa się i wynosi:

- w porze dziennej - 50 zł

- nocą oraz w dni wolne od pracy - 100 zł

Uwaga!

Są to stawki za każdą godzinę niezbędną do dokonania usługi notarialnej od opuszczenia kancelarii do powrotu.

Do taksy należy jeszcze doliczyć opłaty, które nie trafią do %07kieszeni notariusza. Są to:

- VAT od taksy,

- podatek od czynności cywilno-prawnych, który wynosi 2 procent od wartości nieruchomości,

- opłata za wpis do księgi wieczystej,

- wypis z aktu; każda strona to dodatkowo - 6 zł.

Podstawa prawna

Prawo o notariacie (Dziennik Ustaw z 2002 roku nr 42, poz. 369, z 2003 r. nr 49, poz. 408, nr 124, poz. 1152 oraz z 2004 roku nr 62, poz. 577 i nr 147, poz. 1547)

Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 27 września 2007 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dziennik Ustaw nr 148 z 29 czerwca 2004 roku poz. 1564)

Pamiętaj!

Ustawa o notariacie (art. 6) przewiduje, że jeśli ktoś nie jest w stanie "bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny" ponieść żądanego przez notariusza wynagrodzenia, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego - właściwego ze względu na miejsce zamieszkania - o zwolnienie w całości lub w części z tych opłat. Wynagrodzenie notariusza ponosi wtedy Skarb Państwa.

Co należy do obowiązków notariuszy

W Polsce notariusza nazywa się potocznie rejentem. Statystycznie, każdy z nas - przynajmniej raz w życiu - korzysta z jego usług.

Notariusz jest osobą zaufania publicznego powołaną do sporządzania dokumentów zawierających wolę stron, którymi są osoby fizyczne lub prawne. Dokumenty te mogą dotyczyć obrotu nieruchomościami, spadków, darowizn, za-łożenia spółki akcyjnej, poświadczenia własnoręcznego podpisu, potwierdzenia zgodności odpisu, wyciągu lub kopii z oryginałem itp. Każdą z tych czynności notariusz musi zarejestrować w specjalnej księdze.

Do zadań notariusza może na-leżeć też sporządzanie protokołu z walnego zgromadzenia spółki o-raz sporządzanie dokumentów do-tyczących zdarzeń w różnych organizacjach społecznych. Może przy-jąć na przechowanie różnego typu dokumenty, papiery wartościowe, czeki, weksle itp., które składa na specjalnym koncie bankowym.

W Polsce notariuszy powołuje i odwołuje minister sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii właściwej izby notarialnej.

Sporządzając odpowiednie dokumenty, notariusz musi dochować staranności, by zachowane zostały wszystkie przewidziane prawem wymogi, np. potwierdzenie tożsamości stron, obecność wszystkich zainteresowanych stron itp. Po sporządzeniu dokumentu jest on odczytywany wszystkim stronom, które następnie składają na nim swój podpis. Jako ostatni podpis składa notariusz i jest to potwierdzenie ważności i autentyczności dokumentu.

Notariusz przyjmuje klientów w kancelarii notarialnej. Ale w sytuacjach szczególnych wyjeżdża do klienta, np. gdy jest on w szpitalu i chce sporządzić testament.

Według szacunków, Polacy zostawiają rocznie u notariuszy około 660 mln zł. To wręcz niebotyczne pieniądze. Od dawna mówi się, że ich zarobki, w stosunku do nakładu pracy i wymaganych umiejętności prawniczych,

są wygórowane. Ale nie ma co się łudzić, że notariusze tak łatwo pogodzą się z utratą dochodów. Każdorazowe próby obniżenia taksy notarialnej wzbudzają protesty wśród polskich rejentów.