Wągrowiec kiedyś i dziś. Tak zmieniło się miasto. Porównanie starych i nowych zdjęć [ZDJĘCIA]

Miasto znacznie okalające Jezioro Durowskie. Posiadające kilka części, jak choćby osiedle Wschód, Straszewo, Osada, Berdychowo, Durowo, osiedla: Lipowa i Jeżyka, Kościuszki, czy wreszcie wągrowiecka starówka z Rynkiem, pośrodku którego stoi fontanna. Liczące ponad 25 tysięcy mieszkańców.

Jednak nie zawsze tak było. Nie zawsze Wągrowiec zajmował taki obszar jak dziś. Gdy spojrzymy kilka wieków wstecz, to takie części jak Durowo czy Straszewo, były odrębnymi miejscowościami, o które niegdyś toczyły się zażarte spory, jak choćby walka o Durowo pomiędzy Pałukami a cystersami. Gdzie zatem był sam Wągrowiec? Jaki obszar zajmowało pierwsze miasto?

Niektórzy historycy wymieniają tajemniczą Prostynię jako początek miasta. Jednak trudno jednoznacznie określić, gdzie miałaby się mieścić ta Prostynia, wioska rybacka, nie można również jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy w ogóle rzeczywiście istniała pod taką nazwą. Aktualnie przyjmuje się więc, że Wągrowiec powstał w XIV wieku. Jednak miasto znacznie różniło się wówczas od dzisiejszego obrazu Wągrowca. Przez Wągrowiec należało rozumieć miasto, które mieściło się na swoistej „wyspie”, utworzonej między rzekami Wełną a Nielbą. To one stanowiły swoiste miejskie granice. Były także barierą obronną przed ewentualnymi najazdami z zewnątrz. Na obrzeżach miasta cystersi wybudowali swój pierwszy klasztor. Wówczas to Wągrowca nie stanowiła nawet część miasta, którą dziś określamy mianem starówki z aktualnym Rynkiem. Ówczesny Rynek mieścił się najprawdopodobniej gdzieś w obrębie dzisiejszej ulicy Gnieźnieńskiej. Ekspansja na drugą stronę rzeki nastąpiła
dopiero w wiekach późniejszych.

W XVI wieku możemy mówić o dzisiejszym Rynku. Miasto wówczas rozszerzało się na teren dzisiejszej starówki. Zabudowania powstały na terenie ulicy Poznańskiej, Pocztowej, Kolejowej i Bydgoskiej. W takim kształcie miasto istniało bardzo długo. Jeszcze na starych widokówkach, które znajdują się z zbiorach wągrowieckiego muzeum, możemy zobaczyć niezabudowany teren dzisiejszego Berdychowa. Niegdyś porastały go lasy. Puste pola można zaobserwować także na terenach dzisiejszej ulicy Kościuszki.

W XVIII wieku Wągrowiec trafia pod zabór pruski. Z czasem do miasta zaczyna napływać osadnictwo z zachodu. W XIX wieku możemy mówić już o powstaniu nowej „Osady”, osady niemieckiej. Nastąpił wzrost liczby mieszkańców miasta. Zgodnie z niemiecką polityką administracja postanowiła „rozciągać” granice miasta. Tak powstały pierwsze zabudowania państwowe na ulicy Kościuszki. Na starych zdjęciach widzimy więc stojący samotnie w polu budynek dzisiejszego Zespołu Szkół numer 2 w Wągrowcu. Budowanie budynków administracyjnych w szczerym polu miało właśnie na celu poszerzenie miasta. Z czasem w wolnej przestrzeni powstawały budynki mieszkalne. Tak powstaje dzisiejsza ulica Kościuszki. Za nią rozciągały się natomiast pola w miejscu, gdzie dziś stoją wągrowieckie bloki. Bez wątpienia największe poszerzenie granic Wągrowca nastąpiło w XX wieku. Wówczas powstały też wągrowieckie osiedla. Budowano bloki na Lipowej, Jeżyka. Następnie powstał wągrowiecki Wschód. W kolejnych latach przybywały kolejne zabudowania. Powstało w końcu najmłodsze blokowisko w okolicy ulicy Straszewskiej...

Na przestrzeni lat zmieniła się nie tylko wielkość miasta, ale i jego wygląd. Budynki, które przetrwały do dziś kilkadziesiąt lat temu wyglądały inaczej. Jak? Postanowiliśmy porównać wygląd tych samych miejsc...