Kościół pod wezwaniem Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Smogulcu. Jego kaplica jest kopią tej z Wawelu

25 listopada przypadają imieniny Katarzyny. Tego dnia kościół katolicy wspomina także świętą Katarzynę Aleksandryjską. Jest ton patronkę kościoła w Smogulcu. Tego dnia w świątyni przypada odpust.

Jeśli spojrzysz od wschodu na kościół św. Katarzyny i bł. Marii Karłowskiej w Smogulcu, od razu jedno skojarzenie przyjdzie Ci do głowy - katedra wawelska! Tyle że w mniejszych rozmiarach. Jednak podobnie jak na Wawelu piękno i dostojeństwo biją z jej murów.

Kościół łączy w sobie cechy późnego gotyku i renesansu. Trudno się temu dziwić, skoro wzniesiono go w latach 1616-1619. Ksiądz proboszcz życzliwie do wspaniałych wnętrz zaprasza, a i żelazne wrota krypty uchyla, w której spoczywają doczesne szczątki Hutten-Czapskich.

Wizytę w Smogulcu zacznijmy od historii najdawniejszej, gdy okolicznymi ziemiami władał możny ród Grzymalitów, znany już w XI wieku.

Tutejsza gałąź familii nazwała się Smoguleckimi. Początkowo siedzieli zapewne w grodzie na sztucznie usypanym w XIII stuleciu wzniesieniu pośród rozlewisk Noteci - w miejscu zwanym dziś Zamczyskiem (kilka km na północ od Smogulca). Uważa się, że strażnica strzegła północnych rubieży Wielkopolski księcia Przemysława I. Zagrożenie mogło przyjść ze strony Brandenburczyków i Pomorzan.

W roku 1335 Smogulec otrzymał prawa miejskie i jednocześnie wzbogacił się o drewniany kościół fundowany przez Smoguleckich.

Świątynia stanęła na wzgórzu nad doliną Kcyninki. W roku 1415 erygowano (ustanowiono) parafię. Pierwsza budowla przetrwała do roku 1613, gdy podzieliła los płonącego miasta.

Jednak Smogulec podźwignął się ze zgliszcz dzięki staraniom i zasobności majątku Jana Wierzbięty - i otrzymał nową świątynię. Tym razem znacznie wspanialszą - murowaną. Tę możemy podziwiać do dziś.
Budowa rozpoczęła się w roku 1616. W zwieńczeniu wspaniałego marmurowego frontonu nad wejściem głównym wyryto datę 1617. W roku 1642 kościół konsekrował Jana Madaliński - biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej.

Świątynia jest pięknie i bogato wyposażona. Zachwycają wspaniałe malowidła sakralne z motywami roślinnymi na ścianach i suficie. Chór muzyczny, podparty czterema kolumnami, wykuto w piaskowcu w roku 1618. Dodatkową ozdobą chóru jest prospekt organowy. Z piaskowca wykonano także wspomniany główny portal wejściowy do kościoła i portal wiodący do zakrystii. Ołtarz główny pochodzi z 1620 roku. Zdobią go obrazy, rzeźby i kolumny reprezentujące tzw. szkołę włoską.

Kościół był przebudowywany pod koniec XIX wieku. Wieża otrzymała wtedy neobarokowy hełm okryty miedzianą blachą. Tym samym upodobniła się do Wieży Zegarowej katedry wawelskiej.

W latach 1876-79 do smoguleckiej świątyni dobudowano kaplicę grobową Hutten-Czapskich. Jest dziełem jednego z najwybitniejszych architektów tamtych czasów - Zygmunta Gogolewskiego. Wzorował się na Kaplicy Zygmuntowskiej. Ale tylko zewnętrznie. W środku jej część naziemna nawiązuje do Złotej Kaplicy Mieszka i Bolesława Chrobrego w katedrze na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Wyraźnie obecne są tu akcenty bizantyjsko - gotyckie.

W części podziemnej urządzono grobowiec rodziców hrabiego Bogdana Hutten-Czapskiego: Józefa Napoleona Czapskiego (zm. 1852) i Eleonory z domu Mielżyńskiej (zm. 1875). Ich ciała spoczęły w marmurowych sarkofagach zdobionych koronami. Sufit krypty wyłożony jest mozaiką z miki, zaś posadzka to układanka z różnych rodzajów marmurów, sprowadzonych z Włoch. Sam hrabia Bogdan (Bogdanus Franciscus Servatius) spoczął w roku 1937 pod posadzką. Jego płyta nagrobna zajmuje centralną część krypty.

źródło: pomorska.pl