Szok! Odkryto masowe mogiły z czasów wojny

Prace remontowe w centrum Wągrowca przynoszą nie tylko zmianę w wyglądzie Starówki miasta, ale i nowe spojrzenie na jego historię.
Podczas prac przy budowie parkingu samochodowego przy ulicy Gnieźnieńskiej odkopano zbiorowe mogiły.
- Nie było tu żadnych śladów po grobach, czy mogiłach. Byliśmy jednak przygotowani na taką możliwość.

Z relacji starszych osób, które pamiętają okres wojny wynikało, że w tym miejscu miały zostać zakopane jakieś ciała. Poza tym zawsze podczas prac w zabytkowych częściach miast, a taką jest Starówka Wągrowca, obecni są archeolodzy, którzy sprawują nadzór nad wykopaliskami - wyjaśnia Marcin Krzepkowski, archeolog, pod nadzorem którego trwały prace przy wykopanych ciałach.

Archeolodzy spodziewali się znalezienia ciał. Jednak nikt nie wiedział, że będzie ich tak wiele. Łącznie odkryto 54 ciała, a raczej szkielety, które po nich pozostały. - Wśród odkopanych ciał poza cywilami są także żołnierze Wehrmachtu . Dwudziestu jeden z nich zostało pochowanych w grobach pojedynczych. Trzech w zbiorowej mogile, czternastu natomiast w grobie wtórnym. Tu ciała są pomieszane - wylicza archeolog. Wszyscy oni zginęli na skutek działań wojennych. Jednak ich losy były różne.

Choć od śmierci każdej z odkopanych osób minęło blisko 70 lat, nawet dziś można jednoznacznie stwierdzić w jaki sposób zginęli.
- Żołnierze, którzy zostali pochowani w grobach pojedynczych, to najprawdopodobniej osoby ciężko ranne na froncie, które trafiły do znajdującego się w Wągrowcu stitala wojskowego. Znajdował się on w budynku liceum ogólnokształcącego i gimnazjum. Na ciałach widoczne są oznaki ingerencji chirurgicznej. Amputowane nogi, ręce, czy trepanacje czaszki.

Te 21 osób najprawdopodobniej spoczęło tutaj jeszcze przed wkroczeniem do Wągrowca Armii Czerwonej. Zostali więc pochowani przez Niemców - wyjaśnia Krzepkowski.
Pozostali żołnierze najprawdopodobniej nie mieli tyle szczęścia. Zginęli w styczniu 1945 roku, kiedy to na ziemie wągrowieckie wkroczyli Rosjanie. Czy wbrew pozorom w okolicy Wągrowca rozegrała się jakaś potyczka, a może mniejsza bitwa?

- Moim zdaniem nie. Są to najprawdopodobniej maruderzy z armii niemieckiej, którzy odłączyli się od wycofujących się wojsk i natrafili na nadciągające oddziały radzieckie - tłumaczy archeolog. Co ważne na ciałach nie widać oznak walki. Na jednej z odnalezionych czaszek są dziury od postrzału w głowę. Czy więc na pojmanych Niemcach Rosjanie przeprowadzali egzekucje? Tego dziś nie wiadomo i niewykluczone, że nigdy już nie poznamy odpowiedzi na to pytanie.

Możliwe jednak, że już niebawem poznamy 14 imion i nazwisk żołnierzy, których ciała odnaleziono. - Znaleźliśmy niemieckie nieśmiertelniki. Zostaną one przekazane Fundacji Pamięci, podobnie jak ciała żołnierzy niemieckich - wyjaśnia szef archeologów.
Osoby cywilne, których ciała odnaleziono, były zakopane przez przybyłych Rosjan. Czy zginęły z ich ręki? Czy może nie przeżyli dramatycznej, zimowej ucieczki przez zbliżającą się od wschodu Armią Czerwoną. Z Wągrowca ucieczka odbywała się dzisiejszą ulicą Rogozińską, skąd dalej cywile udawali się w stronę Czarnkowa i granicy.

- Przy osobach cywilnych, które odkopaliśmy znaleźliśmy to z czym najprawdopodobniej ginęły. Nie były przygotowywane do pochówku w żaden sposób. Przy jednej z osób znaleźliśmy 3 złote monety 10- markowe. Przy innej natomiast pierścionek z brylantem - wylicza archeolog.

Aktualnie z placu budowy zniknęli już archeolodzy, którzy pracowali tam w ostatnich dniach. - Teren został dokładnie przez nas zbadany. Oddaliśmy go już firmie budowlanej, która buduje w tym miejscu parking - mówi Krzepkowski. Ciała osób cywilnych zostaną pochowane na pobliskim lapidarium. Natomiast szczątki żołnierzy Wehrmachtu zostaną przewiezione do Poznania, gdzie spoczną w mogile na cmentarzu na Miłostowie.